Upadek i rozbiory Pierwszej Rzeczypospolitej w XVIII wieku były wynikiem splotu wielu czynników politycznych, społecznych i gospodarczych. Oto główne przyczyny tego procesu:

1. Słabość wewnętrzna i anarchia szlachecka: System polityczny Rzeczypospolitej opierał się na zasadzie "złotej wolności" szlacheckiej, która dawała szlachcie ogromne przywileje, w tym prawo do liberum veto. Liberum veto umożliwiało każdemu posłowi zerwanie sejmu i unieważnienie jego decyzji, co prowadziło do paraliżu legislacyjnego i osłabienia władzy centralnej.

2. Brak silnej władzy królewskiej: Królowie Rzeczypospolitej byli wybierani w wolnej elekcji, co często prowadziło do wyboru monarchów słabych lub podporządkowanych obcym interesom. Władza królewska była ograniczona przez magnaterię i szlachtę, co utrudniało przeprowadzenie niezbędnych reform.

3. Ekonomiczne osłabienie: Wojny XVII wieku, takie jak potop szwedzki, wojny z Rosją i Turcją, oraz wewnętrzne konflikty, takie jak rokosze, doprowadziły do znacznego zniszczenia i zubożenia kraju. Brak reform gospodarczych i zacofanie technologiczne również przyczyniły się do osłabienia ekonomicznego.

4. Wpływy obcych mocarstw: Rzeczpospolita stała się obiektem wpływów i ingerencji sąsiednich mocarstw, takich jak Rosja, Prusy i Austria. Te państwa dążyły do osłabienia Rzeczypospolitej i podporządkowania jej swoich interesom.

5. Reformy za późno: Próby reform, takie jak Konstytucja 3 maja z 1791 roku, przyszły zbyt późno i spotkały się z oporem zarówno wewnętrznym, jak i zewnętrznym. Konstytucja była postrzegana przez sąsiadów jako zagrożenie dla ich wpływów w regionie.

6. Rozbiory: W wyniku osłabienia Rzeczypospolitej i jej niemożności obrony suwerenności, doszło do trzech rozbiorów (1772, 1793, 1795), w wyniku których terytorium Polski zostało podzielone między Rosję, Prusy i Austrię.

Te czynniki razem przyczyniły się do upadku Pierwszej Rzeczypospolitej i jej zniknięcia z mapy Europy na 123 lata, aż do odzyskania niepodległości w 1918 roku.