Wybory proporcjonalne to system wyborczy, w którym mandaty w organach przedstawicielskich są przydzielane proporcjonalnie do liczby głosów uzyskanych przez poszczególne komitety wyborcze. Pozwala to na bardziej reprezentatywne odzwierciedlenie preferencji wyborców w porównaniu do systemów większościowych. W kontekście wyborów proporcjonalnych można wyróżnić kilka kluczowych aspektów i metod przeliczania głosów na mandaty.

Rodzaje wyborów proporcjonalnych

1. Wybory proporcjonalne z listami zamkniętymi: W tym systemie wyborcy głosują na partie polityczne, które wcześniej ustaliły kolejność kandydatów na swoich listach wyborczych. Mandaty są przydzielane zgodnie z tą kolejnością.

2. Wybory proporcjonalne z listami otwartymi: W tym systemie wyborcy mogą głosować na konkretnych kandydatów z listy partyjnej, co pozwala na wpływ na kolejność przydzielania mandatów w ramach listy.

3. Wybory proporcjonalne z listami wolnymi: System ten pozwala wyborcom głosować na kandydatów z różnych list, co daje większą elastyczność w wyborze przedstawicieli.

Metody przeliczania głosów na mandaty

1. Metoda D'Hondta: Jest to jedna z najczęściej stosowanych metod, która polega na dzieleniu liczby głosów uzyskanych przez każdą partię przez kolejne liczby całkowite (1, 2, 3, itd.) i przydzielaniu mandatów na podstawie największych ilorazów.

2. Metoda Sainte-Laguë: Podobna do metody D'Hondta, ale dzielnikiem są liczby nieparzyste (1, 3, 5, itd.). Ta metoda jest bardziej korzystna dla mniejszych partii.

3. Metoda Hare'a-Niemeyera: Polega na obliczaniu ilorazu głosów przez liczbę mandatów i przydzielaniu mandatów na podstawie uzyskanych wyników.

4. Metoda Hare'a: Opiera się na obliczeniu kwoty wyborczej przez podzielenie całkowitej liczby głosów przez liczbę mandatów do obsadzenia, a następnie przydzielaniu mandatów proporcjonalnie do liczby uzyskanych kwot.

Progi wyborcze

• Ogólnokrajowy próg wyborczy: Jest to minimalny procent głosów w skali kraju, który partia musi uzyskać, aby wziąć udział w podziale mandatów. Celem progu jest zapobieganie nadmiernemu rozdrobnieniu parlamentu.

• Ogólnookręgowy próg wyborczy: Podobny do ogólnokrajowego, ale stosowany w obrębie poszczególnych okręgów wyborczych.

Co się dzieje, gdy tylko jedna partia przekroczy próg wyborczy?

Jeśli tylko jedna partia przekroczy próg wyborczy, wówczas wszystkie mandaty zostają przydzielone tej partii. Taka sytuacja jest jednak bardzo rzadka, ponieważ progi wyborcze są zazwyczaj ustalane w taki sposób, aby umożliwić reprezentację kilku partii w parlamencie. W praktyce, w systemach demokratycznych, wyborcy mają szeroki wybór, co sprzyja większemu zróżnicowaniu reprezentacji.

Ciekawostki

Warto zauważyć, że systemy wyborcze mogą mieć znaczący wpływ na system polityczny kraju. Na przykład, system D'Hondta sprzyja większym partiom i często prowadzi do stabilniejszych rządów, podczas gdy system Sainte-Laguë może prowadzić do większej reprezentacji mniejszych partii, co może skutkować bardziej zróżnicowanymi koalicjami rządowymi. Wybór systemu wyborczego jest więc nie tylko kwestią techniczną, ale i strategiczną, wpływającą na dynamikę polityczną kraju.